Değerli öğrenciler, "can" ifadesi (bundan sonra "modal'ı" diyeceğiz) ilkokul sıralarından beri anlatılan, İngilizcenin en temel konularından biridir. İngilizcedeki en önemli ve yaygın modal'dır demek yanlış olmaz. O kadar sık kullanılır ki, neredeyse her diyalogda geçer. O yüzden bu yapıyı bilmeden İngilizce öğrenmek mümkün değildir. Bu dersimizde, İngilizcenin en önemli yapılarından biri olan "can" yapısını bütün detaylarıyla anlattık. Hem görsel öğeler hem de bol örnekler kullanarak herkesin anlayacağı şekilde sadeleştirdik. Yazılı dersleri sevmeyenler için ise, dersin sonuna bir video ders ekleyerek, izleyerek öğrenme seçeneği sunduk. Ayrıca dersin sonuna eklediğimiz not sayesinde de sade 60 günde İngilizce öğrenebilmenin sırrını açıkladık.
Can (-ebilmek)
Can ifadesini detaylıca incelemeye geçmeden önce, aşağıdaki Türkçe örnek cümleye bakarak, bu yapıların Türkçedeki hangi anlama karşılık geldiğini görelim;
Ben hızlı yüzebilirim.
Bu cümle; cümleyi söyleyen kişinin bir yeteneğini, becerisini bildirmektedir. Cümleye bu anlamı katan kısım, cümlenin fiilinde yer alan "-ebilmek" kısmıdır.İngilizce'de ise "can" ifadesi yeterlilik bildiren cümlelerde kullanılır. Türkçeye "-ebilmek" şeklinde çevirilir. Kullanıldığı cümlelerde, özneden hemen sonra gelir ve kendinden sonra gelen fiile eklenir. Aşağıda "can" ifadesinin kullanıldığı cümlelerde öge sıralamasının nasıl olması gerektiği gösterilmiştir;
Özne + can + fiil.
Yukarıdaki öge sıralamasına dikkat ederek kurduğumuz cümleye bakalım;
Yukarıdaki örnek cümle analiz edildiğinde görülecektir ki; 1- Cümleye yine Türkçede olduğu gibi "özne" ile başlanmıştır. 2- Bu cümle bir yetenek bildirdiği için, "can" modal'ı kullanılarak İngilizce'ye çevrilmiştir. 3- "-ebilmek" ifadesi Türkçe'de özneden sonra gelmesine rağmen, İngilizce'de özneden önce gelmiştir. Bu örnek cümlede "can" ifadesini kullanarak bir yeteneğimizi belirttik. Ayrıca başkalarının yeterliliklerinden bahsederken de yine "can" ifadesini kullanmamız gerekir. Örneğin;
A bird can fly. (Bir kuş uçabilir. Bu cümlede ise "bir kuşun" yeteneğinden bahsettik. Yeterlilik bildiren cümlelerde "can" ifadesini kullanmaya özen gösteriniz. Ayrıca "can" yardımcı fiilinin cümlede kullanılan yeri de önemlidir.)
Can Olumlu Cümle Örnekleri
This drugs can kill you. (Bu ilaçlar seni öldürebilir.)
Your can speak english. (Senin oğlun İngilizce konuşabilir.)
Picasso can draw amazing pictures. (Picasso harika resimler çizebilir.)
A mechanican can fix your car. (bir tamirci senin arabanı tamir edebilir.)
Can Olumsuz Cümleler Can modal'ının olumsuz halleri kullanılarak bir yetersizlikten bahsedilebilir. Türkçeye "-amama, -ememe" şeklinde çevirilebilir. Aşağıdaki örnek görsele bakalım;
Yukarıdaki örnek cümlede bir yetersizlikten bahsedilmiştir. Bunun için de "can" ifadesi "not" olumsuzluk ekiyle beraber kullanılmıştır. Bunun dışında olumlu cümleler ile olumsuz cümleler arasında herhangi bir fark yoktur. Yani "can" ifadesi yine cümledeki özneden sonra fiilden önce kullanılmıştır. Can ifadesinin cümlede kullanıldığı yer, anadili Türkçe olan öğrencilerin en fazla karıştırdığı noktadır. Bunun sebebi; Tükçe cümlede "-ebilmek" ifadesinin cümledeki ffilden sonra kullanılmasıdır. Ancak, İngilizcede "-ebilmek" anlamına gelen "can" kelimesi fiilden önce kullanılır. Aşağıdaki örnek cümlelere bakalım;
An cat can't fly. (Bir kedi uçamaz.)
I can't do this. (Ben bunu yapamam.)
You can't sing, I am sorry. (Sen şarkı söyleyemiyorsun, üzgünüm.)
I can't use this computer. (Bu bilgisayarı kullanamıyorum.)
Ahmet can't come. (Ahmet gelemez. Bu cümlede, yetersizlikten ziyade bir "izin vermeme" anlamı sözkonusudur.)
Can Soru Cümleleri Can modalını kullanarak soru cümleleri oluşturmak da son derece basittir. Bunun için tek yapmanız gereken, can ifadesini cümledeki özneden önce kullanmaktır. Yani, soru cümlelerinde öge sıralaması;
Can + özne + fiil?
şeklinde olmalıdır. Aşağıdaki örnek görseli analiz edelim;
Yukarıdaki cümle bir soru cümlesidir. Bu ifadeyi soru yapan kısım, "can" modalının cümlede bulunduğu yerdir. Can modalı cümledeki özneden önce geldiği için, bu cümle bir soru cümlesi olmuştur. Aşağıdaki örnek soru cümlelerine bakalım;
Can you help me? (Bana yardım edebilir misin?)
Can you solve this question? (Bu soruyu çözebilir misin?)
Can I have a drink, please? (Bir içecek alabilir miyim, lütfen?)
Can a tiger beat a lion? (Bir kaplan bir aslanı dövebilir mi?)
Can your father give us lift to the school? (Senin baban bizi okula götürebilir mi?)
Kısa Cevaplar "Can" soru cümleleri öğrenildikten sonra mutlaka öğrenilmesi gereken bir başka noktada kısa cevap cümleleridir. Çünkü, bir can soru cümlesi ile karşılaşıldığında kısa cevapları kullanarak cevap vermek çok daha yaygındır. Kısa cevap yapılarını derinlemesine incelemeye geçmeden önce, aşağıdaki Türkçe diyalogu inceleyerek, bu yapıların Türkçedeki hangi yapılara karşılık geldiğini görelim; - Sen yarınki parti için evden birkaç tabak getirebilir misin? - Evet, getirebilirim. (Bu soru cümlesine, "evet, ben yarın ki parti için evden birkaç tabak getirebilirim" şeklinde de cevap verebilirdik. Bu tür bir cevap cümlesi her ne kadar yanlış olmasa da, gereksi derece uzun olurdu. İşte bu tür kısa cevaplar İngilizcede de yaygındır.) Şmdi yukarıdaki cümleyi İngilizce'ye çevirelim; - Can you birng some plates for the party tomorrow? - Yes, I can. Yukarıdaki diyalogun cevap cümlesi incelendiğinde, sadece "yes, I can" şeklinde kısa bir cevap verildiği görülür. Bu cümle yerine "Yes, I can birng some plates for the party tomorrow" ifadesi de kullanılabilirdi. Bu tarz uzun bir cümle dilbilgisi açısından yanlış olmazdı. Ancak gereksiz uzun olurdu. Kısa cevaplar; olumlu veya olumsuz olma durumuna göre değişir. Olumlu kısa cevaplar; Yes + özne + can, şeklinde, Oumsuz kısa cevaplar ise; No, + özne ' can't (can not) şeklinde düzenlenir. Aşağıdaki diyalogları inceleyelim; - Can you direct me to the nearest bus station, please? (Beni en yakın otobüs durağına yönlendirebilir misin, lütfen?) - Yes, I can. Eğer olumsuz bir cevap verecek olsaydık; - Can you direct me to the nearest bus station, please? (Beni en yakın otobüs durağına yönlendirebilir misin, lütfen?) - No I can't (No, I can not) şeklinde cevap verebilirdik. Kısa cevaplar her ne kadar basit olsa da son derece yaygın dolayısıyla önemlidir. Bu yapılarla ilhili alıştırmalar yaparak pekiştirmeniz faydalı olacaktır. Soru Kelimeleri Can ifadesini kullanarak soru cümlelerinin nasıl oluşturulabileceği anlatılırken hep yanlış yapılan bir nokta var. Öğretmenler, soru cümlelerinde "can" ifadesinin cümlenin başında geldiğini söylerler. Oysa bu doğru değildir. Doğrusu, soru cümlelerinde "can" ifadesinin özneden geldiğidir. Eğer cümlede bir soru kelimesi varsa, cümleni en başında kullanılması gereken kelime bu soru kelimesidir. Örneklere geçmeden önce aşağıdaki soru kelimelerini inceleyerek İngilizce'de en yaygın kullanılan soru ifadeleri öğrenebilirsiniz;
Şimdi de içinde soru kelimeleri bulunan bazı soru cümleleri inceleyelim;
Yukarıdaki örnek soru cümlesinde "what" şeklinde bir soru kelimesi yer almıştır. Bu soru kelimesi cümlenin başında kullanılmıştır. Ancak bu cümle bir soru cümlesi olduğu için "can" ifadesi yine cümledeki özneden önce kullanılmıştır. Başka örnek cümleler görelim;
How can I get there? (Oraya nasıl gelebilirim?)
When can I see you? (Seni ne zaman görebilirim?)
What can I buy for mother's day? (Anneler günü için ne alabilirim?)
Who can spreak french here? (Burada kim İngilizce konuşabilir?)
Yukarıdaki cümlelerin tamamında bir soru kelimesi yer almıştır. Ancak cümleyi asıl soru yapan kısım bu soru kelimeleri değildir. Cümleleri asıl soru yapan kısım can ifadesini cümledeki özneden önce kullanılmış olmasıdır. Ancak, soru kelimelerinin cümlenin başında geldiği de unutulmamalıdır. Ayrıca, içinde soru kelimesi geçen soru kelimelerine kısa cevaplar verilemez.
"Can" Kullanım Yerleri Yeterlilik Cümleleri Can modal'ının en yaygın olarak kullanıldığı durumlar bir yetenek veya beceri bildiren cümlelerdir. Yukarıda verdiğimiz cümleler bu kullanımlara örnektir. Örneğin gitar çalmayı bilen biri, bunu arkadaşlarına söylerken, bu yapıyı kullanır. Çünkü kendisiyle ilgili bir beceriden, yetenekten bahseder. Önreğin;
I can play guitar,
gibi. İhtimal Cümleleri "Can" modal'ı sadece yeterlilik bildiren cümlelerde kullanılmaz. Aynı zamanda ihtimal bildiren cümlelerde de kullanılabilir. Örneğin;
You can win the match.(Siz maçı kazanabilirsiniz. Bu cümlede bir ihtimalden bahsedilmiştir ve bu anlam "can" ifadesi ile sağlanmıştır.)
We can see her at the party. (Biz partide onu görebiliriz. Bu cümlede ise yine bir olasılıktan bahsedilmiştir. Bu cümleye de "olasılık, ihtimal" anlamı katan ifade "can" modal'ıdır.)
İzin ve Rica Cümleleri "Can" ifadesinin yaygın olarak kullanıldığı bir başka nokta ise "izin cümleleri ve rica cümleleri"dir. Aşağıdaki örnek cümlelere bakalım;
Can I join you? (Size katılabilir miyim? Bu cümlede bir izin istenmiştir. Cümleye bu anlamı katan kısım "can" ifadesidir. Soru cümlelerini anlattığımız dersimizin ilerleyen kısımlarında bu yapılara daha detaylı değineceğiz.)
Can you help me? (Bana yardım edebilir misin? Bu cümlede ise bir "rica"da bulunulmuştur. Cümleye rica anlamı katan kısım ise "can" ifadesidir.)
Aşağıdaki videoyu Hayat İngilizce adlı youtube kanalımızdan aldık. Videomuzda "can" konusu bütün detaylarıyla anlatılmıştır, İyi çalışmalar dilerim.
60 Günde İngilizce Derdine Son
Değerli öğrenciler, İngilizce öğrenmek için sadece 60 güne ihtiyacınız var desem ne derdiniz? Biliyorum, pek çoğunuz bunun pek mümkün olmadığını düşünecektir. Çünkü, İnsanlar İngilizce öğrenebilmek için pahalı kurslara gitmekte, yurtdışı okullarına kayıt yaptırmaktadır. Hal böyleyken sadece 60 günde İngilizce öğrenmenin mümkün olmadığını düşünebilirsiniz. Ancak doğru ders kitapları ve doğru çalışma yöntemleriyle sadece 60 günde İngilizce öğrenebilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken sadece iki şey var;
1- Hayat İngilizce adlı youtube kanalımıza abone olmak ve her gün bir tane videomuzu izlemek. Videolu derslerimiz özel ders kalitesinde olup, bütün öğrencilerin anlayabileceği şekilde hazırlanmıştır. Dolayısıyla 2 ayda İngilizce programımızın ilk adımı, Hayat İngilizce adlı youtube kanalımıza abone olmaktır.
2- Videolu derslerimizin destekleyicisi ve tamamlayıcısı olan eğitim setimizi edinmek. HAYAT İNGİLİZCE EĞİTİM SETİ'miz 4 kitaptan oluşmaktadır ve tamamı hafıza tekniklerine göre hazırlanmıştır. Ayrıca videolu derslerimizle birbirini tamamlayan setimiz, İngilizcenin mantığını öğrenme noktasında en büyük yardımcınız olacaktır.
Hayat İngilizce eğitim setimizi indirmek ve 60 günde İngilizce derdinizden sonsuza kadar kurtulmak için tıklayınız.
Unutmayın!! İngilizce öğrenmek isteyen herkes İngilizce öğrenebilir.
